രവീന്ദ്രനാഥ ടഗോർ 1906-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച നോവൽ. വിവാഹത്തെത്തുടർന്നുണ്ടായ അപകടത്തിനുശേഷം താൻ വീട്ടിലേക്ക് കോണ്ടുവന്ന മുഖപടമണിഞ്ഞ വധു തൻ്റെ ഭാര്യയല്ലെന്ന് മാസങ്ങൾക്ക് ശേഷം രമേഷ്ചന്ദ്രചൗധരി തിരിച്ചറിയുന്നു. താൻ പ്രണയിച്ച ഹേമനളിനിയെ വിവാഹം കഴിക്കാനാകുന്നില്ലെന്ന് മാത്രമല്ല വധുവെന്ന് കരുതി കൊണ്ടുവന്നവൾ മറ്റൊരുവൻ്റെ ഭാര്യയും.അസാധരണമായ ഈ സാഹചര്യങ്ങളെ മനുഷ്യബന്ധങ്ങളുടെ സങ്കീർണ്ണത വെളിപ്പെടുത്തും വിധം ടഗോർ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. ടാഗോറിനു മാത്രം കഴിയുന്ന മന്ത്രിക സ്പർശത്തോടെ